Poznaj 4 rodzaje najczęściej popełnianych błędów językowych

Poprawność językowa u autora tekstów świadczy przede wszystkim o jego kompetencjach. Przygotowując treści, z których wiedzę czerpać mają inni internauci, powinieneś wystrzegać się błędów językowych. Sprawdź, czy zdarza Ci się popełniać najpopularniejsze z nich.

Poprawność językowa u autora tekstów świadczy przede wszystkim o jego kompetencjach. Przygotowując treści, z których wiedzę czerpać mają inni internauci, powinieneś wystrzegać się błędów językowych. Sprawdź, czy zdarza Ci się popełniać najpopularniejsze z nich.

1. NIE wcale nie takie trudne, jak je opisują

Pisownia partykuły nie z niektórymi wyrazami może sprawiać problem. Redagując teksty, pamiętaj, że:

• Nie z czasownikami pisz rozdzielnie, ale nie z rzeczownikami odczasownikowymi łącznie, np. Proszę nie grać w piłkę!, ale: Prosimy o niegranie w piłkę!
• Partykuła nie łączy się z przymiotnikami w stopniu równym, ale nie możesz zapisać jej łącznie z przymiotnikiem w stopniu wyższym lub najwyższym, np. niedobry, nie lepszy, nie najlepszy.
• Nie z imiesłowami przymiotnikowymi, zarówno czynnymi, jak i biernymi, zapisuj zawsze łącznie, np. niepalący, niedowidzący, nieznany. Wyjątek stanowią jednak imiesłowy przymiotnikowe w zdaniach wyrażających przeciwstawienie (np. Jest to książka nie ciesząca się popularnością, ale nie nudząca dla znawcy tematu.) i w zdaniach, w których użyto spójników ni lub ani (np. To człowiek ani nie drażniący, ani zbytnio nie zabawiający swoją osobą.).
• Nie z imiesłowami przysłówkowymi (zakończonymi na -ąc, -łszy, -wszy) zawsze zapisuj rozdzielnie, np. Poszła na spotkanie, nie wiedząc, co ją czeka.

2. PRZEDROSTKI, które lubią łączyć się z wyrazami

Zwyczaj językowy sprawił, że coraz więcej osób zapisuje przedrostki oddzielnie. Mini, super i mega zaczęły żyć własnym życiem, a to poważny błąd językowy!

• W języku polskim wszystkie przedrostki, również te obcego pochodzenia, należy zapisywać łącznie, np. ekstraklasa, minimarket czy megaokazja. Wyjątek stanowią przedrostki, po których chciałbyś zapisać wyraz pospolity zaczynający się od dużej litery – wówczas użyj dywizu, np. super-Europejczyk, pseudo-Polak.
• Uważaj na przedrostki niby i quasi, które również należy zapisywać z użyciem łącznika, np. niby-artysta, quasi-nauka! Przedrostek niby połącz jednak z terminami biologicznymi, np. nibynóżki, ale pisz rozdzielnie, jeśli pełni on funkcję przyimka, np. miękki niby futerko.
• Ogromny problem sprawia również przedrostek ponad. Pamiętaj, że również powinieneś zapisywać go łącznie, np.ponadtrzyipółletni, jednak już prawidłowy zapis z użyciem cyfr wygląda tak: ponad 3,5-letni. Jeśli natomiast ponadjest partykułą, należy zapisać ją jak w przykładzie: Moja nowa książka kosztowała ponad sto złotych.

3. LITERA MAŁA czy WIELKA? Oto jest pytanie!

Użycie małej i wielkiej litery zależy nie tylko od twardych zasad językowych, ale także od względów uczuciowych. Zawsze dokładnie wczytuj się w brief – zleceniodawca najczęściej sam wyznacza sposób zapisu zaimków osobowych (np. ty, wy lub Ty, Wy) i dzierżawczych (np. twoje, wasze lub Twoje, Wasze).
Warto, żebyś przyswoił sobie najważniejsze reguły:
– Małą literą zapisuj:

• okresy, epoki i prądy kulturowe, a także kierunki artystyczne, filozoficzne i społeczno-polityczne, np. romantyzm, heglizm, marksizm,
• wydarzenia historyczne, np. II wojna światowa, bitwa pod Grunwaldem, stan wojenny,
• obrzędy i zwyczaje, np. walentynki, andrzejki, sylwester,
• nazwy wytworów przemysłowych, jeśli używasz ich, określając konkretny egzemplarz, a nie markę czy firmę, np. opel astra mojej cioci; telewizor sony, który kupiliśmy w ubiegłym roku,
• jednostki monetarne, np. złoty, dolar,
• tytuły naukowe i zawodowe, godności, np. magister, profesor, minister,
• nazwy urzędów, władz, instytucji, organizacji, jeśli są używane jako nazwy pospolite, np. bufet na uniwersytecie, parlamenty państw skandynawskich,
• nazwy członków grup wyznaniowych, np. chrześcijanin, żyd (ale uważaj! Żyd pisz wielką literą, jeśli masz na myśli narodowość),
• nazwy mieszkańców miast, np. paryżanka,
• nazwy okręgów administracyjnych, pojęcia i terminy geograficzne, strony świata, np. powiat poznański, koło podbiegunowe, północny zachód,
• przymiotniki utworzone od nazw własnych, które odpowiadają na pytanie: jaki?, np. rok mickiewiczowski, ogródek jordanowski (ale uważaj! Jeśli przymiotnik odpowiada na pytanie: czyje?, użyj wielkiej litery, np. dramat Szekspirowski).

– Wielką literą zapisuj:

• imiona własne użyte użyte jako przenośnia, np. obrazy Kossaka to Kossaki,
• nazwy członków narodów, ras ludzkich i szczepów, np. Metys, Słowianin,
• nazwy mieszkańców określonych terenów geograficznych, np. Bawarczyk, Kaszubka,
• nazwy świąt, np. Boże Narodzenie, Zielone Świątki, Dzień Matki,
• nazwy imprez i wydarzeń sportowych, np. Światowy Dzień Młodzieży, V Mistrzostwa Świata w Piłce Siatkowej,
• tytuły utworów, czasopism, dzieł, programów radiowych i telewizyjnych, np. Noce i dnie, Gazeta Wyborcza, Wieczorynka (ale uwaga! Jeśli tytuły są nieodmienne, wielką literą zapisz tylko pierwszy wyraz, np. Mówią wieki).

4. BŁĘDNY POPRAWNOŚCIOWE

Uważaj na błędy, które są popularne w mowie, nie powinny jednak pojawić się w piśmie. Miej na uwadze, że:

• odgrywamy rolę albo pełnimy funkcję – nie można odgrywać funkcji ani pełnić roli,
• mamy sprzęt AGD, a posiadamy znaczny majątek (np. willę z basenem) – posiadać to czasownik, którego dzisiaj nadużywamy w odniesieniu do drobnych przedmiotów,
• dziś i jutro to poprawna forma urzędniczej nowomowy, w której (niestety już chyba na dobre) zagościł dzień dzisiejszy i dzień jutrzejszy,
• ’w każdym razie’ i ‘bądź co bądź’ nigdy nie powinny były się spotkać w innowacji frazeologicznej ‘w każdym bądź razie’,
• niektóre wyrazy, wbrew coraz powszechniejszej praktyce, pisze się osobno, np. po prostu, w ogóle, na razie, na pewno, być może,
• zamiast wymyślić i nienawidzić coraz częściej niewłaściwie przychodzi nam wymyśleć i nienawidzieć,
• różnica między liczbą i ilością jest taka sama jak między angielskimi some i any,
• i wreszcie pamiętaj, że masło maślane nigdy nie wygląda dobrze – unikaj okresów czasu (na rzecz czasu), jazdy w tramwaju (lepiej jedź tramwajem), a Mickiewicz obraziłby się, gdyby usłyszał, że mówisz o nim wielki wieszcz.

Przygotowując teksty, pamiętaj o korzystaniu ze słowników i poradni językowej – bezpłatny słownik ortograficzny i opinie językoznawców znajdziesz np. na stronie internetowej PWN. Możesz też sięgnąć po słownik poprawnej polszczyzny i wyrazów bliskoznacznych – nigdy nie wiesz, kiedy się przydadzą. 😉 Miłego pisania!

*Przykłady za: „Wielki Słownik Ortograficzny PWN”, red. nauk. prof. E. Polański, Warszawa 2012.