Jak napisać dobrą recenzję?

"W "50 twarzach Greya" seksu jest zdumiewająco niewiele. Film zapowiadany jako erotyczny skandal to w rzeczywistości kiczowata historia Kopciuszka, który zepsutego księcia uczy kochać. (…) To właściwie dwugodzinny teledysk: kiczowaty, sięgający co chwila po piosenki w funkcji zapchajdziury, a przede wszystkim od początku do końca sztuczny, wykreowany niczym bajka dla dorosłych, którzy wciąż z nieśmiałością wypowiadają słowo "seks". " – tak ocenił film Paweł T. Felis w artykule opublikowanym w Gazecie Wyborczej.

Również w Textbrokerze można znaleźć wiele zleceń, które wymagają stworzenia recenzji. Tradycyjnie dotyczy to tekstów opisujących książki lub filmy. Często jednak trzeba też podjąć się oceny określonych produktów.

Nieistotne, czy mamy do czynienia z książką dla dzieci, kryminałem albo butami do wspinaczki – by napisać udaną recenzję, niezbędna jest szczegółowa wiedza na temat opiniowanego artykułu. Dlatego wielu klientów w briefingach zaleca, by autor przeczytał książkę, obejrzał film lub przetestował wybrany produkt.

Textbroker nie akceptuje zamówień, które zobowiązują autorów do formułowania nieprawdziwych, manipulatorskich ocen – takie zlecenia są usuwane. Na szczęście zwykle klienci, którzy zamawiają recenzje, kładą nacisk na autentyczność. Wiedzą, że fałszywe opinie, przepełnione samymi pochlebstwami, stają się niewiarygodne i budzą uzasadnione wątpliwości. Te zaś mogą wyrządzić firmie więcej szkody niż pożytku.

Profesjonalna recenzja jest uczciwa, przekonywująca i ma charakter informacyjny. Możesz również całkowicie krytycznie odnieść się do konkretnego produktu – pod warunkiem, że uzasadnisz swoją ocenę i przytoczysz merytoryczne argumenty.

W dalszej części tekstu opowiemy nieco dokładniej, jakie treści powinny znaleźć się w udanej recenzji.

Research, struktura, treść: na co należy zwrócić uwagę?

Na początku należy postawić sobie pytanie, co stanowi cel recenzji, gdzie zostanie opublikowana i jakiej grupie docelowej trzeba zaprezentować produkt. Zwyczajowo tekst powinien stanowić informację dla czytelnika tak szczegółową, by mógł sobie wyrobić zdanie, czy utwór lub artykuł go interesuje.

Research

Idealnie, jeśli niedawno przeczytałeś recenzowaną książkę lub obejrzałeś oceniany film. Powinieneś też robić notatki w czasie seansu albo czytania.

Przed przystąpieniem do recenzji warto odpowiedzieć sobie na kilka pytań, aby uporządkować tekst opiniujący i nadać mu właściwą strukturę:

• Kiedy wspominasz książkę lub film, które wydarzenia przychodzą Ci na myśl w pierwszej kolejności?
• Jakie uczucia wzbudził w Tobie utwór?
• Czy bohaterowie zostali przedstawieni w sposób wiarygodny i autentyczny?
• Fabuła jest przewidywalna czy pełna niespodziewanych zwrotów akcji? Istnieje motyw przewodni?
• Komu spodoba się utwór, a komu raczej nie przypadnie do gustu?

Jeśli chcesz sobie przypomnieć treść, akcję albo wrażenia, jakie wywarło na Tobie dzieło, w Internecie bez trudu znajdziesz wiele źródeł, które ułatwią napisanie recenzji książek, filmów i płyt.

• Wybrane fragmenty książek, a nawet ich pełne treści wyszukasz na Google Books, a także na stronach niektórych wydawnictw np. PWN-u.
• Gdy masz zaprezentować i ocenić album muzyczny, możesz zerknąć na YouTube'a albo zostać użytkownikiem Spotify, gdzie ukazuje się wiele nagrań.
• A gdy przyjdzie Ci film lub książkę przedstawić szerokiej opinii publicznej w prasie specjalistycznej – zbieraj materiały do artykułu na blogach branżowych, w magazynach online i na profesjonalnych portalach, np.http://xiegarnia.pl/, http://www.polityka.pl/tygodnikpolityka/kultura. Skonfrontuj własny punkt widzenia z opinią krytyków i innych recenzentów. W czym pozostali odbiorcy dostrzegają najwyższą wartość utworu, a gdzie widzą słabość dzieła? Być może oceny innych Cię zainspirują, pomogą odświeżyć wiedzę albo przypomną Twoje wrażenia. Jednak – by stworzyć dobrą recenzję – musisz samodzielnie, głęboko przeanalizować opisywany produkt.

Treść i struktura

W swojej recenzji autor powinien przede wszystkim opisać utwór i dokonać jego oceny. Tekst musi stanowić dla czytelnika źródło informacji i rozrywki oraz, co najważniejsze, być użyteczny dla odbiorcy.

Opis

Zgodnie z zasadami sztuki, w pierwszej części recenzji należy krótko streścić fabułę – naturalnie, bez szczegółów – nie można zdradzić zbyt wiele.

O ile nie podano innych wytycznych, rozpocznij tekst od przytoczenia najważniejszych faktów. Kiedy recenzujesz książkę, wypada podać tytuł dzieła, autora, rok wydania, gatunek i konwencje literackie, w których utwór jest utrzymany.

Następnie przyjrzyj się tokowi zdarzeń: zarysuj go ogólnie, ale nie opisuj rozwiązań kluczowych wątków akcji. Pamiętaj, że tworzysz profesjonalną recenzję, która nie może być krótkim, zdawkowym komunikatem. Przytocz jak najwięcej konkretów, precyzyjnych i merytorycznych informacji.

Skoncentruj się na wyjaśnieniu następujących kwestii:

• Co jest tematem utworu (przyjaźń, tożsamość narodowa, emigracja…)?
• Kim są bohaterowie?
• Jaka problematykę podejmuje dzieło (egzystencjalną, filozoficzną, psychologiczną, społeczną, obyczajową)?
• Czy można ustalić kontekst historyczno-literacki utworu, np. określić prąd lub konwencję artystyczną?
• Jakie wydarzenia są najistotniejsze, które konflikty kluczowe? Istnieje punkt zwrotny akcji?

Uważaj, by nie zdradzić zakończenia utworu. To oczywiste spostrzeżenie, ale szczególnie istotne i nie wolno Ci o nim zapomnieć.

Ocena

Gdy już przedstawisz treść, nadchodzi pora na ocenę utworu. Jasno określ własny punkt widzenia, nie stroń od wyrażania osobistych uczuć i indywidualnych opinii. Musisz je mniej lub bardziej wyeksponować – zależnie od zamierzonego charakteru recenzji. Zwyczajowo wypowiedzi analityczno-krytyczne powinny przeważać nad emocjonalnymi.

Warto zadać sobie poniższe pytania:

• Jakie doznania towarzyszą odbiorowi dzieła?
• Czy utwór jest ekscytujący? Akcja rozwija się logicznie? Fabuła bywa nudnawa czy pomysłowa i zaskakująca?
• Czy bohaterowie zdają się wiarygodni? Postacie są bezbarwne i nijakie czy nie brak im indywidualnych, osobliwych rysów? Jakie uczucia budzą – podziw, strach, wzruszenie?
• Dobrze bawiłeś się, czytając książkę lub oglądając film?

Recenzując książkę, koniecznie poświęć choćby kilka słów stylowi utworu, przeanalizuj język, jakiego używa autor. Spróbuj dostrzec aluzje literackie, rodzaj stylizacji itp. Zastanów się, czy w dziele dominuje słownictwo poetycko-liryczne, luźny styl młodzieżowy, a może raczej język złożony i wielowymiarowy? Wspomnij o sposobach, którymi twórca posługuje się, by wykreować odpowiednie wrażenia odbiorcy – zwróć uwagę na czarny humor, groteskę, parodię itd.

Rozważ punkt po punkcie zalety i wady utworu. Co udało się autorowi przedstawić i czym zachwyci adresata? Można, Twoim zdaniem, znaleźć jakieś niedociągnięcia i słabe punkty książki lub filmu?

Pamiętaj, że indywidualne tezy należy podpierać rzeczowymi argumentami. Uzasadnij swoje stanowisko, podając przykłady albo przytaczając fragmenty utworu. Jeśli uzupełnisz tekst o kilka sugestywnych cytatów, Twoja recenzja stanie się bardziej przekonująca.

Konkluzja

Przypomnijmy, że recenzja ma uzmysławiać odbiorcom, czego mogą spodziewać się po utworze. Twoja ocena powinna pomóc im podjąć decyzję, czy dany produkt jest im potrzebny i czy warto go kupić. Dlatego tak istotnego znaczenia nabiera Twój ostateczny osąd. Jakie są Twoje ogólne wrażenia? Przedstaw swoje osobiste zdanie.

Napisz koniecznie, komu dzieło się spodoba. To propozycja dla wielbicieli thrillerów czy dla osób, które preferują emocjonalna lirkę? A może po utwór powinni sięgać amatorzy kryminałów, którzy uwielbiają do ostatniej strony zachodzić w głowę, kto jest mordercą? Ustal również, kogo książka lub film prawdopodobnie rozczaruje.

Tworząc recenzję, nie zapominaj, że odbiorcy mają rożne upodobania i "de gustibus non est disputandum". Co jedni postrzegają jako zupełny nonsens, inni uważają za fantastyczną rozrywkę. Dlatego, mimo nieprzychylnych recenzji, powieść "50 twarzy Greya", na której podstawie nakręcono kontrowersyjny film, porwała ponad 100 milionów czytelników na całym świecie, a potem także widzów.

Choć nasz tekst koncentruje się przede wszystkim na dziełach literackich i filmowych, zawiera również wiele wskazówek, jak stworzyć udaną recenzję produktu. I tu, i tu należy szczegółowo opisać i ocenić konkretny artykuł oraz scharakteryzować jego cechy. Trzeba podzielić się wrażeniami na temat produktu, zaprezentować plusy i minusy i sprecyzować, komu warto go zarekomendować.

Mamy nadzieję, że udało nam się wskazać kilka użytecznych podpowiedzi, które pomogą w realizacji przyszłych zamówień. Życzymy Wam wielu udanych recenzji!